26 april 2021

Een gratis, gezonde, warme maaltijd op school zou anno 2021 een evidentie moeten zijn in Vlaanderen

Op 24 maart lanceerde de Europese Commissie onder de noemer 'Europese Kindergarantie' een set van maatregelen die de rechten van het kind beter moet beschermen en kinderen in precaire omstandigheden de nodige ondersteuning kan bieden. Eén van de acties die de Commissie vooropstelt, is het aanbieden van gratis en gezonde maaltijden op school. Gezonde voeding is immers cruciaal voor de ontwikkeling van elk kind. Het is dan ook niet meer dan logisch dat we ervoor zorgen dat elk kind in de kleuter- en lagere school en bij uitbreiding het secundair onderwijs een gratis, gezonde, warme maaltijd krijgt.

In ons land groeit één op de zeven kinderen op in kansarmoede (sommige studies spreken zelfs van één op de vijf). Cijfers waarvan we als politieke klasse collectief het schaamrood op de wangen zouden moeten krijgen. We weten dat kinderarmoede leidt tot leerachterstand, wat dan weer voor ongekwalificeerde schooluitval kan zorgen en op volwassen leeftijd mogelijk langdurige werkloosheid met zich meebrengt. Wie als kind in armoede (over)leeft, heeft meer kans om ook als volwassene met armoede geconfronteerd te worden, met als gevolg dat ook de volgende generatie opnieuw in armoede verzeilt.

Om die vicieuze cirkel te doorbreken, lanceert de Europese Commissie de 'Europese Kindergarantie', een reeks aanbevelingen aan de lidstaten die zowel gelijke kansen als sociale inclusie moet bevorderen. De Europese Kindergarantie voorziet dat de lidstaten erover moeten waken dat alle kwetsbare kinderen gratis onderwijs kunnen genieten, over het nodige schoolmateriaal beschikken, kunnen deelnemen aan schoolactiviteiten, toegang hebben tot gezondheidszorg en één gezonde maaltijd per dag aangeboden krijgen.

There is such a thing as a free lunch

In Zweden en Finland, beiden wereldleider op het vlak van voedingsleer, krijgen alle leerlingen al zeventig jaar lang elke dag een gratis en gezonde lunch op school. Voor beiden geldt dit zowel in het basisonderwijs als in het secundair onderwijs. In Finland gaat het ongeveer om 900.000 leerlingen. In Zweden worden er dagelijks ongeveer 1,4 miljoen schoolmaaltijden bereid. Schoolmaaltijden maken er zelfs deel uit van het curriculum. En wat blijkt? De kosten die de overheid maakt om dit systeem te betalen, verdienen bij een totaalaanpak zichzelf terug. Niet alleen daalt het overgewicht bij alle kinderen, ze leren ook wat gezonde voeding is (én dat dit ook lekker kan zijn). Dit is tevens een les die ze meedragen voor de rest van hun leven en pakt dus meteen gezondheidsproblemen, zowel fysiek al mentaal, aan die voor de overheid op lange termijn heel wat kosten met zich mee kan brengen. Het pakt ook een ander groot probleem aan: de kinderarmoede. Dat kinderen op zijn minst één volwaardige en gezonde maaltijd per dag krijgen, maakt een wereld van verschil.

Te veel kinderen vertrekken 's morgens met een lege maag naar school. Te veel leerlingen zitten 's middags met een lege brooddoos aan tafel. Heel wat scholen doen hun uiterste best om deze leerlingen toch van een maaltijd te voorzien. De overheid kan de hete aardappel echter niet blijven doorschuiven naar de scholen en moet zelf haar verantwoordelijkheid opnemen. Als een gratis en gezonde maaltijd voor elk kind het verschil kan maken en generatiearmoede kan doorbreken, waar wachten we dan nog op? De kinderen moeten zich bovendien niet schamen, want alle leerlingen eten samen, waardoor er geen onderscheid is. Dankzij de maaltijd kunnen zij zich beter en langer concentreren, wat ook hun schoolprestaties ten goede komt.

En dan komt natuurlijk de onvermijdelijke vraag: hoe krijgen we dit als samenleving financieel allemaal rond? Kortom: wie betaalt de factuur? Een debat dat zeker gevoerd moet worden, want politiek is meer dan ideeën naar voor brengen, het gaat ook over hoe die ideeën om te zetten in realiteit. Een denkpiste om dit te realiseren is het Groeipakket van naderbij te bekijken. Het Groeipakket bestaat uit een startbedrag (eenmalig bedrag bij geboorte of adoptie), een basisbedrag (bedrag dat maandelijks wordt uitgekeerd) en een schoolbonus (bedrag dat in augustus wordt uitgekeerd om de schoolkosten van september draaglijker te maken). Daarnaast bestaan er nog verschillende toelagen voor kinderen die meer ondersteuning nodig hebben.

Deze middelen hebben tot doel om kinderen een gezonde leefomgeving te verschaffen en te voorzien in de basisbehoeften die daarvoor nodig zijn. Het lijkt me dan ook een te overwegen denkpiste om een deel van deze middelen rechtstreeks naar de scholen te laten vloeien om te voorzien in een gezonde en warme maaltijd voor elk kind. Bij uitbreiding zouden deze middelen zelfs gebruikt kunnen worden om te voorzien in aangepaste kledij voor winter en zomer, om te voorkomen dat sommige kinderen in onaangepaste kledij naar school moeten, enzovoorts. Maar dat is misschien voer voor een later debat. Laat ons alvast een eerste belangrijke stap zetten en ervoor zorgen dat elk kind op school een gezonde en warme maaltijd krijgt.

Opinie Jean-Jacques De Gucht (Knack -23 april 2021)

Reageer:
  1. Naam*
  2. E-mail*
  3. Bericht*