Instellingen misbruiken het principe van 'vrijheid' om het individu van zijn keuzevrijheid te beroven. Als liberaal die aangevallen werd in zijn vrijheidsdenken, vond ik het gisteren belangrijk de puntjes op de i te zetten. Liberalisme betekent in de eerste plaats de keuzevrijheid van het individu, niet de opgelegde keuze van instellingen die levensbeschouwelijk geïnspireerd zijn. Theoloog Lieven Boeve, voorman van het katholiek onderwijs, reageert vandaag als door een wesp gestoken. Ik zou in het verleden leven. ‘De verzuiling is voorbij’ luidt de titel.
In zijn repliek beweert de theoloog dat de vrijheid van onderwijs wel degelijk gewaarborgd is. Ouders en leerlingen kunnen immers ook kiezen voor het vrij niet-confessioneel of het officieel onderwijs, zo stelt hij. Maar de reële dominantie van het katholiek onderwijs maakt van deze vrijheid de facto een schijnvrijheid. Een overwicht dat bovendien ontegensprekelijk historisch gegroeid is omwille van het misbruik van het principe van vrijheid van onderwijs door de Katholieken. Om dit verleden te erkennen, hoef je niet in het verleden te leven.
"Voor elke tien scholen in het gewoon secundair onderwijs zijn er vandaag zeven Katholieke scholen in het aanbod. Dit beantwoordt niet aan de vraag die leeft in onze samenleving."
Voor elke tien scholen in het gewoon secundair onderwijs zijn er vandaag zeven Katholieke scholen in het aanbod. Dit beantwoordt niet aan de vraag die leeft in onze samenleving. Ondanks wat ooit door sommigen geloofd is geweest, zijn Katholieken en Vlamingen zeker vandaag de dag niet langer twee zijden van dezelfde medaille. Onze samenleving is diverser dan ooit. Het feitelijke resultaat is dat voornamelijk het officiële net studenten herbergt met een migratieachtergrond. Hier bevinden zich de concentratiescholen. Segregatie. Het is waar de schijnkeuzevrijheid van Boeve toe leidt.
De mooie woorden over de katholieke dialoogschool ten spijt, kan namelijk niet verwacht worden dat jongeren met een andere levensbeschouwelijke achtergrond zich er thuis voelen. “De dialoogschool gaat in de les Rooms-Katholieke godsdienst nochtans de interlevensbeschouwelijke dialoog aan en begeleidt elke jongere in de zoektocht naar zijn eigen identiteit”, dixit Boeve. Maar het vertrekpunt blijft wel de bijbels-christelijke, katholieke inspiratie. Op die manier kan je onmogelijk alle jongeren begeleiden in hun persoonlijke levensbeschouwelijke ontwikkeling. Dit is ook nooit Boeve’s bedoeling geweest. Bij zijn aantreden maakte hij meteen duidelijk dat de klemtoon opnieuw gelegd zou moeten worden op de levensbeschouwelijke identiteit van de Katholieke school.
"We moeten ons echter de vraag stellen of het in de hand werken van segregatie door het opdelen van ons scholenlandschap op basis van levensbeschouwing de beste garantie is op een sterke en weerbare samenleving."
Het is een ijzeren economische wetmatigheid dat wanneer het aanbod niet tegemoetkomt aan de vraag, nieuwe initiatieven de kop opsteken. Dit is ook gebleken. Meer en meer is er een duidelijk vraag naar islamitische scholen. Een goed recht. De vrijheid van onderwijs, weet u wel. Al rest de vraag of hen dezelfde openheid als ten aanzien van Katholieke scholen zal getoond worden. We moeten ons echter de vraag stellen of het in de hand werken van segregatie door het opdelen van ons scholenlandschap op basis van levensbeschouwing de beste garantie is op een sterke en weerbare samenleving. Zeker in het huidige tijdsgewricht.
Ik durf dit te betwijfelen. Daarom moeten we een einde maken aan de feitelijke levensbeschouwelijke interpretatie van de vrijheid van onderwijs en werk maken van een nieuwe invulling gebaseerd op seculiere principes. Dit kader moet iedereen de vrijheid bieden een school op te richten -binnen bepaalde randvoorwaarden- zolang deze geen levensbeschouwelijke grondslag kent. Het zou vraag en aanbod op elkaar afstemmen, de kwaliteit van het onderwijs verbeteren en onze samenleving versterken. Dit is vandaag meer dan ooit nodig. De huidige overmacht van het Katholiek onderwijs beknot de individuele keuzevrijheid en staat haaks op onze hedendaagse diverse samenleving.