‘Laat de belastingbetaler via een online stemming mee beslissen hoeveel subsidies de grote culturele instellingen krijgen.’ Dat stelt Jean-Jacques De Gucht samen met Jo De Ro (beiden Open VLD) voor in een resolutie.
Hoe wilt u dat concreet aanpakken?
‘Het is de bedoeling om vanuit de Vlaamse regering, in samenspraak met het Vlaams Parlement, eerst maximum vijftien grote culturele instellingen te kiezen. Burgers kunnen vervolgens, via een online platform, stemmen. Op basis van de uitslag wordt een verdeelsleutel bepaald. Die beslist hoe vijf procent van de structurele subsidies voor die vijftien instellingen wordt verdeeld.’ ‘Uiteraard moeten we bij de stemming een quotum opleggen. Er moeten genoeg mensen deelnemen om een geldig resultaat te hebben. Zo niet kunnen bij wijze van spreken tien mensen de verdeelsleutel bepalen. Dat digitaal platform is iets dat we al kunnen uitwerken voor de volgende bestuursperiode.’
Waarom is zo’n stemming nodig volgens u?
‘Omdat ik een liberaal ben en vind dat de burgers meer zelf moeten kunnen beslissen. En ik geloof ook dat ze daartoe in staat zijn. De stemming zou meteen ook een goede steekproef vormen voor de regering om te weten wat de belastingbetaler echt wil op het vlak van cultuur.’ ‘Bovendien wil ik de culturele sector uitdagen om meer mensen te betrekken. Nu staat cultuur vaak te ver van de burger.’ ‘Wij willen een zo divers mogelijk cultureel landschap. Al die instellingen blijven gesubsidieerd, daarom gaat het ook om ‘maar’ vijf procent. Alleen willen wij de burger de kans geven om zijn visie te geven op het culturele landschap.’
Om hoeveel geld gaat het dan zo?
‘Het exacte bedrag hangt af van de instellingen die op de lijst terechtkomen. Op basis van de subsidies die nu naar de zes instellingen van de Vlaamse gemeenschap vloeien, kan wel al een beeld gevormd worden van de reikwijdte van ons voorstel. Voor 2014 krijgen De Singel, De Filharmonie, VRO-VRK, het Koninklijk Ballet van Vlaanderen, de Vlaamse Opera en de Ancien Belgique samen 48.421.000 euro subsidies. Een snelle berekening leert ons dat de burger in dit geval inspraak zou hebben over de verdeling van 2.421.050 euro.
Waarom vijftien instellingen? En welke dan?
‘Maximáál vijftien instellingen. Door er een maximum op te plakken, en door op voorhand een selectie te maken, voorkom je dat je in een soort absurdistan terechtkomt. Het zal dus niet mogelijk zijn om snel een vzw op te richten en deel te nemen aan de stemming. Het zal ook niet mogelijk zijn dat een commercieel bedrijf à la Studio 100 op de lijst terechtkomt. Het gaat alleen om grote, erkende culturele instellingen die het lokale niveau overstijgen. Alleen cultuurhuizen die over heel Vlaanderen en Brussel bekend zijn, komen in aanmerking. Zoals de Vlaamse Opera, het Koninklijk Ballet van Vlaanderen of het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten.’
Verwacht u niet dat er al heibel zal ontstaan over die eerste selectie?
‘Ik denk van niet. We gaan uit van een basis van grote culturele instellingen. Nadien kunnen we die basis eventueel uitbreiden.’
Zullen de meeste subsidies in zo’n systeem dan niet gaan naar de culturele instelling met de beste pr-dienst?
‘Natuurlijk. Maar die pr-diensten zullen zich dan toch verplicht zien om in hun communicatie naar de potentiële stemmers hun culturele kwaliteiten naar voren te schuiven. Het zal ze dwingen om extra inspanningen te doen naar de mensen toe. En die extra inspanningen hoeven niet per se veel geld te kosten.’
Zullen niet vooral populaire genres, zoals musicals, stemmen trekken ten koste van minder toegankelijke cultuurvormen?
‘Wie zegt dat moeilijke cultuur niet gewaardeerd wordt? Wat zijn trouwens “populaire” cultuurvormen? Kijk naar de opera. Misschien vinden wel héél veel mensen dat opera belangrijk is, en stemmen ze daarvoor. De culturele wereld is divers, haar publiek is minstens even divers. Vergeet niet dat de stemming niet verplicht is. Het zullen dus vooral mensen zijn met een warm hart voor cultuur die de moeite nemen om te stemmen.’ ‘De subsidies voor Musical van Vlaanderen heb ik overigens al meer dan eens openlijk in twijfel getrokken. Dat is een op en top commercieel initiatief waar heel veel overheidsgeld naartoe is gevloeid. En als je kijkt naar de musicals die op poten zijn gezet met die subsidies, brengen ze niets dat niet al aanwezig is in het commerciële circuit.’
Zullen de cultuurhuizen ook niet meer inzetten op populistische producties en de moeilijkere cultuur links laten liggen?
‘Niet noodzakelijk. Alhoewel ik niet vind dat er iets mis mee is om in te zetten op die grote publiekstrekkers. Als een cultuurhuis een goede mix naar voren brengt van populaire en experimenteler cultuur, kan dat net tot een duidelijke doorstroming leiden naar die vernieuwende producties.’ ‘Bovendien hebben we gedurende de debatten over het kunstendecreet ook tal van voorstellen naar voor geschoven die inzetten op diversiteit en creativiteit. Denk bijvoorbeeld aan onze vraag om de projectsubsidies van de huidige 10 procent naar minimum 25 procent op te trekken. Of de specifieke ondersteuning van de startende kunstenaar.’‘We moeten de burgers toch ook niet onderschatten? We moeten geen schrik hebben om mensen inspraak te geven in overheidszaken. Het is net belangrijk om de burger mee te trekken in het culturele verhaal.’
Iets anders: wat zijn uw ambities voor de verkiezingen volgend jaar? Zal u opnieuw lijsttrekker zijn in Oost-Vlaanderen?
‘We zijn nog niet bezig met lijsten vormen. Maar ik heb het vorige keer gedaan. Ik heb toen de meeste stemmen gehaald van de lijsttrekkers in alle provincies. Ik ben dus zeker kandidaat om de lijst te trekken.’