Kinderen die nog niet kunnen lezen of schrijven, zouden vanaf volgend schooljaar wel al godsdienst of zedenleer moeten volgen. Dat vindt Jean-Jacques De Gucht absurd.
In de scholen van het gemeenschapsonderwijs (GO!) en die van de provincies, steden en gemeenten, kunnen leerlingen kiezen voor godsdienstles of niet-confessionele zedenleer. Van de Raad van State moeten ze die vakken al in de derde kleuterklas volgen (DS 14 mei). Dat is een absurd neveneffect van de verlaging van de leerplichtleeftijd van zes naar vijf jaar, die ingaat vanaf volgend schooljaar. Toen de wetgever besliste om die leeftijd te verlagen, waren levensbeschouwelijke lessen voor kleuters niet wat hij voor ogen had. Bovendien komt de timing erg ongelegen. Dat scholen zich in deze coronatijden zouden moeten bezighouden met de organisatie van die vakken, valt niet uit te leggen. De schoolbesturen hebben andere prioriteiten.
Geen veredelde kinderopvang
Laat er geen twijfel over bestaan: het is belangrijk dat de leerplichtleeftijd wordt verlaagd. Nu zijn kinderen nog leerplichtig vanaf zes jaar. Volgend schooljaar zullen kinderen vanaf de leeftijd van vijf jaar onderwijs moeten volgen, vanaf de derde kleuterklas dus. De verlaging van de leerplichtleeftijd, die vorig jaar unaniem werd goedgekeurd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, verhoogt de zogeheten 'kleuterparticipatie', wat de sociale ongelijkheid helpt te verkleinen. Van mij mag de leerplichtleeftijd nog verder verlagen, als het kan naar drie jaar of misschien zelfs tweeëneenhalf.
In ons land sturen de meeste ouders hun kinderen al naar de kleuterklas, maar de participatie is het kleinst bij kinderen met een migratieachtergrond en bij die van laaggeschoolde ouders. Om ook sociaal kwetsbare kinderen sneller in de kleuterklas te krijgen, was een verlaging van de leerplichtleeftijd noodzakelijk. Het kleuteronderwijs is geen veredelde kinderopvang, het is degelijk onderwijs dat inzet op taalvaardigheid, de eerste stappen in wiskunde, muzische en sociale vorming. Hoe vroeger kinderen naar de kleuterklas gaan, hoe beter hun kennis van het Nederlands, hoe vlotter de sociale integratie verloopt, hoe beter de slaagkansen later in de schoolloopbaan en hoe hoger hun kansen op de arbeidsmarkt.
De letter van de grondwet
De Raad van State baseert zijn advies op de grondwettelijke bepaling die stelt dat de scholen van de openbare besturen tot het einde van de leerplicht de keuze moeten aanbieden tussen onderricht in een van de erkende godsdiensten en niet-confessionele zedenleer. Leerlingen kunnen kiezen tussen de rooms-katholieke, orthodoxe, israëlitische, anglicaanse, protestants-evangelische en islamitische godsdienst of niet-confessionele zedenleer. Twaalf leerjaren lang, twee lesuren per week. De verlaging van de leerplichtleeftijd betekent volgens de Raad van State dat die bepalingen ook voor de derde kleuterklas moeten gelden.
Daarmee volgt de Raad misschien wel de letter van de grondwet, maar zijn advies is in de praktijk volkomen absurd. Het is toch niet omdat we alle kinderen naar de kleuterklas willen sturen, dat we hen moeten opzadelen met godsdienstonderwijs? Als we de leerplichtleeftijd verder verlagen naar drie jaar, zouden peuters, die nog niet tot tien kunnen tellen, dan recht moeten hebben op lessen anglicaanse of israëlitische godsdienst? Het lijkt wel of de Raad van State het levensbeschouwelijk onderricht belangrijker vindt dan het recht op de taalkundige, wiskundige en sociale ontwikkeling van kleuters.
Heksentoer
De verplichting om godsdienstles te geven aan kleuters die nog niet kunnen lezen of schrijven is niet alleen intellectueel oneerlijk en moreel discutabel, het zou ook een organisatorische nachtmerrie betekenen voor de scholen. Het is nu soms al een heksentoer om voldoende lokalen te vinden om de levensbeschouwelijke lessen te laten doorgaan. Een klas met twintig leerlingen splitst zich bijvoorbeeld op in vier: tien leerlingen voor rooms-katholieke godsdienst, zes voor niet-confessionele zedenleer, drie voor islamitische godsdienst en één voor protestantse. Beeld je in dat zo'n scenario zich nu ook in de kleuterklassen zal voltrekken.
Vlaanderen is wereldtop in het aantal kleuters dat naar school gaat, maar we kunnen nóg beter. We moeten ernaar streven dat alle kleuters worden ingeschreven op school en er voldoende aanwezig zijn. Ouders van kleuters die we niet of onvoldoende in de klas zien, moeten beter bereikt en ondersteund worden. Want vroege participatie aan het kleuteronderwijs is cruciaal voor de verdere ontwikkeling van het kind, zowel op intellectueel, emotioneel, taalkundig als neurologisch vlak. Daarnaast speelt de kleuterklas ook een belangrijke rol in de ontplooiing van communicatieve en sociale vaardigheden. Daar draait het om. Dáárom hebben we de leerplichtleeftijd verlaagd.
Deze opinie verscheen in De Standaard op 29 mei 2020.