“Geef de levensbeschouwelijke omroepen een toekomst". Het was de titel van de open brief aan minister van Media Sven Gatz (Open Vld) van diezelfde omroepen. In hun overlevingsdrang vergissen ze zich echter over de kern van het debat. Niet hun toekomst moet centraal staan, wel hoe onze openbare omroep kan bijdragen tot een verdraagzame en multilevensbeschouwelijke samenleving. De sleutel hiertoe is de levensbeschouwelijke dialoog.
Conform het mediadecreet reserveert de openbare omroep tv- en radiozendtijd voor de erkende levensbeschouwelijke verenigingen. Zo kun je rond acht uur op Radio 1 elke dinsdagavond terecht bij de Katholieke Televisie- en Radio-Omroep (KTRO) of elke eerste en derde vrijdag bij de Moslim Televisie- en Radio-Omroep (MTRO). Het achterliggende idee is gegrond: in onze diverse samenleving is het nodig dat alle levensbeschouwelijke stemmen van zich kunnen laten horen en gehoord worden. Zo krijgt de burger inzicht in wat er leeft in onze samenleving.
"De vraag rijst echter of de levenschbeschouwelijke uitzendingen in hun huidig format beantwoorden aan de noden van onze 21ste eeuwse samenleving."
Eilandjes
De vraag rijst echter of deze uitzendingen in hun huidig format beantwoorden aan de noden van onze samenleving. Vandaag leven de omroepen elk op hun eiland en richten ze hun camera en microfoon veelal op datzelfde eiland. Hierdoor lopen we het risico op programma's die een eendimensionale blik werpen op levensbeschouwelijke thema's die gericht zijn op een publiek dat beperkt is tot de gelijkgestemde achterban. Zo kan men bijvoorbeeld de evolutie in de opleiding van priesterkandidaten de afgelopen vijftig jaar, dat in december zal uitgezonden worden door de KTRO, bezwaarlijk een verbindend thema noemen.
En wanneer de Protestantse Omroep op zoek gaat naar gelovige studenten in Leuven, waarom koppelt men dit dan niet aan een discussie tussen jongeren van verschillende strekkingen over het belang van geloof?
Waar onze hyperdiverse samenleving nood aan heeft, is een meerstemmige dialoog die een weerspiegeling is van alle levensbeschouwingen in onze samenleving. Tijdens debatten over bijvoorbeeld de positie van de vrouw, het dragen van religieuze symbolen in de publieke sfeer, radicalisme of abortus moet het de bedoeling zijn dat niet enkel de eigen basis, maar vooral de ander bereikt wordt. Zo moedigen we een kritische kijk aan op 'de ander', maar ook op zichzelf, geven we inzicht in de achtergrond en argumenten die aan een mening voorafgaan en zetten we potentiële onwetendheid bij de kijker en luisteraar om in openheid en wederzijds begrip.
"Waar onze hyperdiverse samenleving nood aan heeft is een meerstemmige dialoog die een weerspiegeling is van alle levensbeschouwingen in onze samenleving."
Openbare omroep
Meewerken aan een warme samenleving is een fundamenteel onderdeel van het takenpakket van de VRT. Volgens de beheersovereenkomst moet onze openbare omroep inzetten op een inclusief aanbod dat een afspiegeling is van onze samenleving. Daarom lijkt het zinvol te bekijken hoe onze openbare omroep vorm kan geven aan een programma dat de levensbeschouwelijke dialoog centraal plaatst. Daarbij hoeft het voortbestaan van de zeven erkende levensbeschouwelijke verenigingen geen noodzakelijk offer te zijn. Integendeel, het is aangewezen dat zij zowel bevoorrechte partners als gasten en klankbord zijn. Al neemt dit niet weg dat zij zich zullen moeten inschrijven in een eigentijds platform.
Dat de levensbeschouwelijke omroepen vandaag het debat trachten te herleiden tot hun toekomst, toont dat dit niet vanzelfsprekend zal zijn. Het echte debat moet namelijk gaan over de bijdrage die de VRT kan leveren aan een samenleving die bulkt van de levensbeschouwelijke meningen. Die bijdrage zal pas betekenisvol zijn als ze uitgaat van levensbeschouwelijke dialoog in plaats van de levensbeschouwelijke monoloog die vandaag gevoerd wordt.