27 juli 2015

Tom Lanoye’s kritiek op Gatz is intellectueel oneerlijk en karikaturaal

De vakbonden beloven een hete zomer aan de Reyerslaan. Ze zijn van mening dat ze niet langer hun zelfverklaarde opdracht –een sterke openbare omroep- kunnen vervullen. Tom Lanoye vuurt hen alvast aan. De stemmenmaker trok een tijdje geleden (18/07) stevig van leer in Humo tegen Vlaams Minister voor Media Sven Gatz: 'Wees bloedeerlijk over je bedoelingen: blaas onze openbare omroep op met een knal. En niet laf en langzaam, zoals nu.' Qua statement kan dit tellen. Al mist het stuk intellectuele eerlijkheid. Lanoye zondigt zich aan zijn eigen kritiek op een zogenaamd louter ideologisch gekleurd beleid. Zijn woorden zijn een karikatuur. Een ongefundeerde mening vol tegenstrijdigheden en bewuste misinterpretaties. Zolang het maar past in het denkkader. In tegenstelling tot de resolutie waarin het parlement haar visie op de beheersovereenkomst met de VRT uit de doeken doet, ontbreekt elke nuance.

Laat ons eerst de louter dogmatische kritiek van Lanoye overschouwen in een notendop. Het voorspiegelde beleid zou de VRT vleugellam maken. De omroep zou in een keurslijf gedwongen worden zonder vooruitzicht op (digitale) innovatie. Sport en ontspanning zouden gebannen worden. Nieuws zou enkel nog geleverd worden door commerciële spelers. En bovenal, dit alles is er gekomen onder druk van diezelfde commerciële spelers. Of zoiets.

Lanoye verdedigt het VRT-bastion door het beleid voorbarig te bestempelen als louter economisch denkend. Een openbare omroep moet nochtans altijd marktverstorend werken, stelt hij. ‘Marktcorrigerend’, mijn excuses. Dat hij tegelijkertijd spreekt over de noodzaak van een VRT dat een sterk en relevant merk is en een groot bereik heeft, laat ik voor wat het is. Dat hij verwijst naar de BBC als voorbeeld, een openbare omroep die 1,7 miljard pond moet besparen, eveneens.

Marktversterkend

Dat de VRT in haar verleden vaak marktverstorend heeft gewerkt, klopt. Sinds 1989 is het stereotype beeld er dan ook één van de VRT aan de ene zijde en de markt aan de andere. Het is binnen dit kader dat Lanoye’s pennenstreken moeten begrepen worden. Alleen is dit achterhaald. Daarom wil het huidige beleid vanuit een nieuw kader vertrekken. Eén waarbij gekeken wordt naar het gehele media-ecosysteem; met de VRT als cruciaal onderdeel hiervan.

Daarom organiseerde het parlement hoorzittingen. Daarbij werden alle belanghebbenden uitgenodigd. Onder hen inderdaad de commerciële spelers. Maar evengoed stemmen die het belang van een openbare omroep nadrukkelijk verdedigden. En de VRT zelf tot slot uiteraard als sluitstuk. De waarheid heeft zijn rechten.

Binnen dit nieuwe kader plaatst de VRT zich niet langer tegenover de commerciële spelers. Integendeel ondersteunt ze het media-ecosysteem. Door meer externe producties te bestellen en een billijke verdeling van de rechten. Ook al leidt dit tot angst bij de vakbonden. Solidariteit heerst vooral intern, weet u wel. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan. Door in te zetten op innovatie en deze maximaal te delen met de andere spelers. En, inderdaad, door niet marktverstorend te werken. Bijvoorbeeld wanneer het gaat over het verwerven van de rechten op grote sportevenementen.   

Deze ondersteuning zal ons media-ecosysteem verrijken. Zo zullen alle Vlaamse mediabedrijven beter in staat zijn om hun maatschappelijke waarde te leveren en bij te dragen aan de kwaliteit van onze samenleving. Een democratische samenleving heeft immers nood aan een pluraal aanbod. En ook ik ben geen voorstander van nieuwsgaring uitsluitend door de staat. Dat hebben we dan weer wel gemeen.

Maatschappijversterkend

Het neemt niet weg dat een sterke democratische samenleving ook nood heeft aan een performante openbare omroep. Dit onderschrijf ik nadrukkelijk. Net daarom hekel ik de karikaturale criticasters. Naast een marktversterkende rol verlangen wij, ‘de politieke vertegenwoordigers’, van de VRT dan ook dat ze een maatschappijversterkende rol opneemt. Door in de eerste plaats in te zetten op haar kerntaken: informatie, duiding, cultuur en educatie. Met een correcte, objectieve en kwalitatieve berichtgeving en duiding hoort de VRT steeds de standaard te zijn waaraan anderen zich spiegelen.

Een diepgravend programma over de hysterie rond Thomas Piketty kan daar een goed voorbeeld van zijn. Maar laat ons dan misschien ook enkele andere, meer kritische stemmen, met een ander ideologisch profiel aan het woord laten. Zo wordt iedereen, ook de ‘geradicaliseerde meerwaardezoeker’, aangezet tot nuancering.

Uiteraard moet er hiernaast ook ruimte zijn voor sport en ontspanning. Enkel zo bereikt de VRT een zo breed mogelijk publiek. Maar kijkcijferfetisjisme kan niet langer de drijfveer zijn. En ook in deze programma’s moet de VRT trachten een meerwaarde te bieden. ‘Thuis’ is een prachtig voorbeeld hoe de VRT maatschappelijke thema’s bespreekbaar weet te maken. Een uur nadat het journaal melding maakte van de legalisering van het homohuwelijk in de Verenigde Staten, vernamen we in Thuis dat ‘Franky’ niet enkel homoseksueel is, maar ook dat hij zich als vrouw gevangen voelt in een mannenlichaam. Dat is op een inclusieve wijze invulling geven aan je programma’s. Zo hoort het.

De kritiek dat de huidige meerderheid en bevoegd minister Gatz de VRT laf en langzaam wil opblazen, is intellectueel oneerlijk en karikaturaal. Zowel de minister als het parlement vraagt de VRT om markt- én maatschappijversterkend te werk te gaan. Het is de beste garantie op een bloeiende media-ecosysteem dat onze samenleving versterkt. Met de VRT als cruciaal sleutelfiguur.

Reageer:
  1. Naam*
  2. E-mail*
  3. Bericht*